ខេត្តព្រះវិហារ ៖ ក្រសួងបរិស្ថាន និងអង្គការជាដៃគូ ព្រមទាំងសហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិ បានរួមសហការគ្នាពង្រឹងទៅលើកិច្ចការការពារ និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ដោយមិនត្រឹមតែមានទិសដៅការពារធនធានធម្មជាតិព្រៃឈើនិងសត្វព្រៃនោះទេ ប៉ុន្តែក្រសួងបានអភិរក្សមុខរបរប្រជាសហគមន៍ ចូលអភិរក្សប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់ផងដែរ។
ឯកឧត្តម នេត្រ ភក្រ្តា រដ្ឋលេខាធិការនិងជាមន្រ្តីនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន ក្នុងការដឹកនាំគណៈប្រតិភូក្រសួងបរិស្ថាន រដ្ឋបាលខេត្តព្រះវិហារ និងក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន ទស្សនកិច្ចស្វែងយល់នៅតំបន់ដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរកា ភូមិក្រឡាពាស ឃុំព្រីងធំ ស្រុកជាំក្សាន្តខេត្តព្រះវិហារ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែមិថុនា បានបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្ននេះក្រសួងបរិស្ថាន អង្គការដៃគូនិងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនបានរួមគ្នាក្នុងការការពារ និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ក៏ដូចជាចូលរួមបង្កើតមុខរបរជូនប្រជាពលរដ្ឋសហគមន៍ អភិរក្សបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ប្រពៃណីទាំងរូបី និងអរូបិយឱ្យបានគង់វង្ស និងចូលរួមជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការបង្កើតតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ដើម្បីបង្កើនសេដ្ឋកិច្ចមូលដ្ឋាន។
ឯកឧត្តមមានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងតំបន់សហគមន៍ការពារធម្មជាតិ ក្នុងខេត្តព្រះវិហារមាន ដល់សហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិចំនួន ៤១ សហគមន៍ ហើយក្នុងចំណោមសហគមន៍ទាំងនេះ តែងមានប្រជាពលរដ្ឋប្រកបរបរដងជ័រទឹក។ សម្រាប់មុខរបរដងជ័រទឹកនេះដែរ គឺជាមុខរបរមួយផ្តល់ប្រាក់ចំណូលបន្ថែម ដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាព។
ឯកឧត្តមរដ្ឋលេខាធិការបានលើកឡើង ដោយបញ្ជាក់ថាក្នុងក្របខណ្ឌគោលនយោបាយ របស់ក្រសួងបរិស្ថាន គឺកំពុងតែរៀបចំការកំណត់តំបន់ និងជំរុញលើការបោះបង្គោលកំណត់តំបន់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីធ្វើការបែងចែកតំបន់ការពារធម្មជាតិ។
ដោយឡែកដែនជម្រកសត្វព្រៃព្រះរកា ខេត្តព្រះវិហារនេះដែរ គឺបានផ្ទេរមកការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន នៅឆ្នាំ២០២១៦ ដែលមន្រ្តីឧទ្យានុរក្ស បានចាប់ផ្តើមមានវត្តមាននៅទីនេះ ហើយក៏បានចូលរួមពីសហគមន៍ការពារតំបន់ធម្មជាតិ អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃកម្ពុជា (WCS) ដែលជាដៃគូបានធ្វើការរួមគ្នាគឺទី១ ដើម្បីពង្រឹងទៅលើការការពារ និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ទី២ អភិរក្សនូវមុខរបរប្រជាសហគមន៍ដែលមានជាលក្ខណៈប្រពៃណីដូចជារបរដងជ័រទឹក និងផ្តល់ជម្រើសនិងមុខថ្មី។ ជាទិសដៅក្រសួងមិនត្រឹមតែការពារធនធានធម្មជាតិ ដែលមានព្រៃឈើ សត្វព្រៃទេ តែយើងបានចូលរួម អភិរក្សនូវប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់ផងដែរ។
«ដោយឡែកនៅសហគមន៍ផ្សេងៗទៀត ក្រសួងក៏កំពុងស្រង់ស្ថិតិ នៃមុខរបររបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការធ្វើជ័រច្បោះនេះ ដើម្បីកំណត់ទីតាំងឱ្យបានច្បាស់លាស់ ពិសេសដើមជ័រច្បោះនេះ ស្ថិតនៅក្នុងព្រៃជ្រៅៗដែលអាចធ្វើឱ្យគេមាន ទិន្នន័យច្បាស់លាស់និងសិក្សាតំបន់ទាំងអស់នេះ។ សម្រាប់តំបន់សហគមន៍ ក្រសួងបានប្រគល់តួនាទីដល់សហគមន៍ដើម្បីចូលរួមការពារថែរក្សា ហើយវាជាផលប្រយោជន៍របស់គាត់។ ពួកគាត់អាចអាស្រ័យផលពីព្រៃសហគមន៍នេះបាន។
បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុង សហគមន៍តំបន់ការពារធម្មជាតិព្រៃទ័ពបានចូលរួមជាមួយមន្រ្តីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន មន្រ្តីឧទ្យានុរក្សក្នុងការពារដើមច្បោះ និងធនធានធម្មជាតិទាំងនេះដើម្បីផលប្រយោជន៍រួមទាំងអស់គ្នា។ ពួកគាត់មិនត្រឹមតែទទួលបានផលពីជ័រច្បោះនេះទេ ប៉ុន្តែពួកគាត់ក៏អាចដកផលប្រយោជន៍ ពីអនុផលព្រៃឈើផ្សេងៗទៀតដូចជា បន្លែ បង្កា ផ្លែឈើ និងទឹកឃ្មុំជាដើម។ ក្រៅពីនេះមុខរបរទាំងនេះ ក្រសួងបរិស្ថានបានសហការជាមួយអង្គកា WCS ដើម្បីបង្កើតមុខរបរថ្មីមួយបន្ថែមទៀត គឺការធ្វើស្រូវត្រយង ដែលជាស្រូវមួយអាចលក់ក្នុងតម្លៃខ្ពស់។ ពលរដ្ឋអាចបង្កើតមុខរបរធ្វើស្រូវថ្មី ដែលមានតម្លៃខ្ពស់ពីស្រូវ ពួកគាត់ប្រកបរបរធ្វើស្រែរៀងរាល់ឆ្នាំ អស់កាលជាយូរមកហើយនេះ។ ពួកគាត់អាចផ្លាស់ប្តូរមុខរបរថ្មីដើម្បីផ្តាច់ខ្លួនចេញពីការពឹងផ្អែកទៅលើធនធានធម្មជាតិ ដោយពួកគាត់មិនត្រូវកាប់ព្រៃឈើ បរបាញ់សត្វ ការទន្ទ្រានដីខុសច្បាប់ ហើយមកប្រកបរបរថ្មី ដែលជារបរមួយរឹងមាំអាចរកចំណូលចិញ្ចឹមគ្រួសារ។ នេះជាផែនការរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន ដើម្បីបង្កើនជីវភាពគ្រួសារ របស់ប្រជាសហគមន៍ឱ្យកាន់តែធូរធានិងរឹងមាំយូរអង្វែង។
គួរបញ្ជាក់ថាជ័រទឹក ឬក៏បងប្អូនប្រជាជនជនជាតិដើមភាគតិចកួយហៅថា ជ័រច្បោះនោះ គឺជាមុខរបរទំនៀមទម្លាប់បន្តវេនពីដូនតារបស់ពួកគាត់បានបន្សល់ទុក ឲ្យមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ជ័រច្បោះត្រូវបានយកចេញពីដើមឈើមួយចំនួន ដូចជាដើមឈើទាល ដើមឈើផ្ចឹកនិងឈើត្រាច ជាដើម។ ពាក់ព័ន្ធក្នុងមុខរបរចៀរជ័រច្បោះនេះ លោក នង ដេង ប្រធានសហគមន៍ស្រែទ័ព ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អភិរក្សសត្វព្រៃព្រះរកា ខេត្តព្រះវិហារបានឱ្យដឹងថាសព្វថ្ងៃលោកមានដើមច្បោះ១០០៨ ដើម ហើយក្នុងនេះមួយដើមអាចផ្តល់ជាជ័រក្នុងមួយខែ១០២៥កានហើយអាចលក់បាន៨ម៉ឺនរៀល។
បុរសរូបនេះបានឱ្យដឹងបន្ថែមថា នៅតំបន់នេះមានទំហំដីចំនួន ៣៤៩០ហិកតា ហើយក្នុងចំណោមនេះពលរដ្ឋរស់នៅ ៣០០គ្រួសារបាន ប្រកបរបរចៀរជ័រច្បោះ នេះជាងពាក់កណ្តាលទៅហើយ។
លោកបានពន្យល់ប្រាប់ថា ៖ «ដើមច្បោះមួយដើមគេអាចយកជ័រក្នុងមួយខែ៣ដងហើយគេអាចដងគ្រប់ខួប ពោលគឺអាចទាញយកជ័របានពេញមួយឆ្នាំតែម្តង។ ចំពោះដើមច្បោះមួយដើមក្នុង១ថ្ងៃ អាចផ្តល់ជ័រ២ទៅ៣លីត្រ និងដើមខ្លះក៏បានតិចជាងនេះ។ ចំពោះដើមច្បោះដែលផ្តល់ជ័របានតិចបំផុត គឺស្ថិតខែ៣ និងខែ៤ដែលជាខែក្តៅបំផុតនោះជ័រមិនសូវចេញទេ។ បន្ទាប់ពីឈានចូលដល់ខែ ៥ ទៅជ័រច្បោះវា នឹងផ្តល់ជ័រច្រើនដូចធម្មតាវិញ!
លោកបានប្រាប់ផងថា សព្វថ្ងៃប្រជាជនជនជាតិដើមភាគតិច អាចប្រមូលអនុផលពីជ័រច្បោះម្តងៗបានចាប់ពី ៣ ទៅ ៤កាន ដែលក្នុងមួយកានមានចំណុះ ៣០ លីត្រ ឬក៏លើសពីនេះទៅតាមដើមច្បោះដែលពួកគាត់មាន។ ដោយពួកគាត់ត្រូវចំណាយពេលប្រហែលជា ២ យប់ ៣ថ្ងៃក្នុងការចូលព្រៃដើម្បីប្រមូលផល ហើយពួកគាត់អាចលក់ជ័រទឹកទៅឲ្យឈ្នួញកណ្តាលបានមួយកានចាប់ពីតម្លៃ ៧ ម៉ឺនរៀល ទៅដល់ ៨ម៉ឺនរៀលដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារដែរ។
គួរបញ្ជាក់ថា ជនជនដើមភាគតិចកួយ បានចែកកេរមរតដើមជ័រច្បោះ ដែលមាននៅក្នុងព្រៃព្រះរកាឱ្យទៅកូនចៅ របស់ពួកគាត់ ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ដើម្បីប្រកបរបរចិញ្ជឹមជិវិតជាប្រចាំថ្ងៃ។ ចំពោះ វិធីដែលបងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ដងជ័រច្បោះពីដើមឈើទាល ដើមផ្ចឹកនិងដើមឈើត្រាច គឺពួកគាត់ត្រូវចោះដើមឈើយកមុខប្រហែលជា៦០សង់ទីម៉ែត្រ និងធ្វើការដុតភ្លើងត្រង់កន្លែងចោះនោះ ដើម្បីឲ្យវាចេញជ័របានល្អ និងដងយកជ័រច្បោះដាក់កាន បន្ទាប់មកទៀតពួកគាត់ មានធ្វើជាឧបរកណ៍ដាក់បាំងទឹកភ្លៀង កុំឲ្យហូរចន្លោះនាំឲ្យខួចខាតជ័រច្បោះរបស់ពួកគាត់។ អត្ថប្រយោជន៍របស់ជ័រច្បោះ គេអាចយកវាមកលាយជាមួយជ័រចុង ទុកសម្រាប់បិតឬក៏លាបទូកកុំឲ្យជ្រាបទឹក និងប្រើសម្រាប់ធ្វើគប់ភ្លើង ឬចន្លុះក៏បាន។ ដោយសារតែជ័រច្បោះ មានភាពស្អិតយខ្លាំង អាចធ្វើឲ្យគេលាបនៅលើផ្ទៃខាងក្រៅឥដ្ឋ ដើម្បីបន្សារពីដុំឥដ្ឋទៅដុំឥដ្ឋមួយទៀត ពេលសាងសង់ប្រាសាទផងដែរ កាលពីសម័យដើម៕ រក្សាសិទ្ធិដោយ៖បញ្ញាស័ក្តិ
