រាជធានីភ្នំពេញ៖ អ្នកជំនាញ បានសន្មតថា មិនមានចំនួនសត្វខ្លាធំ ដែលអាចបន្តពូជបាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។ ការបាត់បង់នេះ គឺជាលទ្ធផលដែលចេញពីការបរបាញ់ការដាក់អន្ទាក់ ការជួញដូចសត្វព្រៃ ការបាត់បង់ទីជម្រក និងការបាត់បង់ជាចំណីរបស់វា ជាពិសេសគឺសង្គ្រាមដ៏រ៉ាំរ៉ៃ ដែលបង្កជាសំឡេងរំខាន ដល់ការរស់នៅរបស់វា ហើយអ្នកជំនាញ បានស្នើដល់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបបញ្ឈប់ការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ។
អបអរទិវាសត្វខ្លាំធំពិភពលោក កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ទី ២១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៨ នៅផ្សារទំនើបមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះសត្វខ្លាធំទាំងអស់ ដែលជិតផុតពូជនៅទូទាំងពិភពលោក។
ចំនួនសត្វខ្លាធំនៅលើពិភពលោកបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ កាលពីសតវត្សរ៍មុន ដោយសារតែការបរបាញ់សត្វព្រៃ និងការបំផ្លាញទីជម្រកសត្វព្រៃគ្មានការគ្រប់គ្រង។ បច្ចុប្បន្នមាននៅសល់សត្វខ្លាធំចំនួន ៣៩០០ ក្បាលរស់នៅក្នុងព្រៃ ប៉ុន្តែសត្វខ្លាធំទាំងនេះបានរងការគំរាមកំហែងជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយសារការបរបាញ់ ដើម្បីជួញដូរសត្វព្រៃដោយខុសច្បាប់។
លោកសេង ទៀក នាយកអង្គការមូលនិធិសកល ដើម្បីអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហៅកាត់ថា WWF ថាថ្លែងថា អង្គការបានផ្តួចផ្តើមគម្រោងអភិរក្សសត្វខ្លាធំ រយៈពេលប្រាំមួយឆ្នាំ ដែលគាំទ្រដល់យុទ្ធនាការ TX2 ដែលជាគោលដៅពិភពលោក ដើម្បីបង្កើនទ្វេដងចំនួនសត្វខ្លាធំត្រឹមឆ្នាំ ២០២២ ។ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១៣ ដែលមានសត្វខ្លាធំ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្តេជ្ញាចិត្តបង្កើនទ្វេដង ចំនួនសត្វខ្លាធំទូទាំងពិភពលោក ដោយបានអនុម័តលើផែនការសកម្មភាពសង្គ្រោះសត្វខ្លាធំនៅកម្ពុជា ដែលផ្តោតលើការនាំយកសត្វខ្លាធំ ចូលទៅក្នុងតំបន់វាលទំនាបភាគខាងកើតនៃប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបានជាសំណួរថាតើប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នាត្រូវចូលរួមយ៉ាងដូចម្តេចទៅលើការអភិរក្ស និងការការពារសត្វខ្លាំធំ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា? លោកបន្តថា “ប្រជាពលរដ្ឋដែលចង់ចូលរួមអភិរក្សសត្វខ្លាធំ គឺជាសាមញ្ញបំផុត ត្រូវបញ្ឈប់ការបរិភោគសាច់សត្វព្រៃទាំងអស់ ពីព្រោះយើងដឹងសត្វខ្លាំធំជាសត្វនៅលើគេទាំងអស់ និងស៊ីសាច់សត្វជាអាហារ ហើយសត្វខ្លាធំរស់នៅក្នុងព្រៃបាន ទាល់តែមានសត្វជាអាហាររបស់វាមានគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងព្រៃ អីចឹងទេប្រជាពលរដ្ឋបើចង់ចូលរួមអភិរក្សសត្វខ្លាធំ ដោយធ្វើការងារដោយសាមញ្ញបំផុតគឺឈប់ពិសារសាច់សត្វព្រៃគ្រប់ប្រភេទ និងកុំហូប កុំសួរថាមានសាច់សត្វព្រៃលក់ទេ ដូចជា ជ្រូកព្រៃ ប្រើស លក់ទេ នៅតាមភោជនីយដ្ឋាន ដែលកាយវិកានេះគឺជាកាយវិកាតែមួយគត់ ហើយបើយើងមិនបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ តម្រូវការនៅក្នុងភោជនីយដ្ឋាន ក៏លក់មិនចេញដែរ និងជាពិសេសអ្នកបរបាញ់ អ្នកដាក់អន្ទាក់ក្នុងព្រៃដែលយកសាច់សត្វមកផ្គត់ផ្គង់លើទៅផ្សារ ក៏ទៅរួចដែរ “។
លោក សេង ទៀក មានប្រសាសន៍ថា “សត្វខ្លាធំគឺជាសត្វដ៏អស្ចារ្យ និងមានភាពទាក់ទាញ ហើយវាត្រូវបានចាត់ទុកជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌជាតិ។ នេះគឺជាពេលវេលាដែលត្រឹមត្រូវបំផុត ដែលយើងទាំងអស់គ្នា រួមគ្នាដើម្បីអភិរក្សសត្វខ្លាធំនេះ។ យើងខ្ញុំសូមឲ្យមានការចូលរួមពីគ្រប់ស្រទាប់ទាំងអស់ ដើម្បីអភិរក្សសត្វខ្លាធំ ហើយក៏សូមអំពាវនាវ ដល់អតិថិជនទាំងអស់ឲ្យបញ្ឈប់ការជួញដូរសត្វខ្លាធំ និងសាច់សត្វព្រៃជាបន្ទាន់ និងសូមឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ជួយបង្ក្រាបប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពអ្នកដែលដាក់អន្ទ្រាក់នៅក្នុងព្រៃ ការពារ និងបង្កើនការពិន័យ ដល់អ្នកដែលដាក់អន្ទាក់ក្នុងព្រៃការពារ។
លោកបានបន្ថែមទៀតថា “អន្ទាក់គឺជាឃាតករលាក់មុខ ដែលឆក់យកជីវិតសត្វព្រៃ និងកំពុងតែបំផ្លិចបំផ្លាញជីវិតសត្វព្រៃ របស់ប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាសត្វព្រៃ ដែលមានការយកចាត់ទុកដាក់ខ្ពស់ របស់ពិភពលោកទាំងមូល។”
លោកសេង ទៀក បានថ្លែងថា កាលពីឆ្នាំ២០០៤ ចំនួនសត្វខ្លាធំត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណាមានប្រហែលពី១០ទៅ៥០ក្បាល នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណារូបភាពសត្វខ្លាធំ ដែលថតបានជាចុងក្រោយ គឺនៅឆ្នាំ២០០៧ នៅតំបន់ទេសភាពខ្ពង់រាបភាគខាងកើត នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ពុំមានភស្តុតាងណាមួយ បង្ហាញថាមានសត្វខ្លាធំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ បើទោះជាមានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ស្វែងរកវាយ៉ាងណាក៏ដោយ។
លោកបានបន្តថា អន្ទាក់ត្រូវបានដាក់ដោយព្រានប្រម៉ាញ់ខុសច្បាប់ ក្នុងគោលបំណងចាប់យកសត្វព្រៃដេលមានតម្រូវការខ្ពស់ នៅលើទីផ្សារសត្វព្រៃខុសច្បាប់។ អន្ទាក់គឺធ្វើឡើងដោយវិធីសាមញ្ញបំផុត ប៉ុន្តែមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។ អន្ទាក់ដែលធ្វើឡើងដោយខ្សែលួសដូចជាហ្វ្រាំងកង់ និងងាយស្រួលក្នុងការដាក់ ហើយបានបង្កើតជាបញ្ហាយ៉ាងច្រើននៅក្នុងព្រៃនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ឧទាហរណ៍នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃស្រែពកតែមួយប៉ុណ្ណោះ អន្ទាក់ចំនួន៧១១ត្រូវបានដោះក្នុងឆ្នាំ២០១៤ និងឆ្នាំ២០១៥ ចំនួន៣.១០១ និងឆ្នាំ២០១៦ចំនួន៣៧៩៥អន្ទាក់ដោះក្នុងដែនជម្រកនេះ។ ដូចនេះយើងឃើញថាចំនួនអន្ទាក់មានការកើនឡើងយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ដែលជាការព្រួយបារម្ភសម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា។
លោកបានបន្តថា យើងត្រូវធានាឲ្យបានថាសត្វខ្លាំធំមានកន្លែងនិងចំណីដែលពួកវាត្រូវការ ការការពារទីជម្រករបស់ពួកវា ការបង្កើនចំនួនសត្វរំពាររបស់វា និងការយកពួកវាទៅដាក់កន្លែងដែលពួកវាធ្វាប់រស់នៅ គឺជាការត្រូវធ្វើឲ្យខាងតែបាន។ ខ្ញុំសុំមិនបរិយាយច្រើនអំពីអ្វិដែលយើងត្រូវធ្វើនោះទេ ដោយសារតែអ្វីៗដែលចាំបាច់ ធ្វើគឺមាននៅក្នុងផែនការសកម្មភាពអភិរក្សសត្វខ្លាធំរបស់កម្ពុជា ដែលបានចុះហត្ថលេខាដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ ២០១៦កន្លងទៅ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការអភិរក្សសត្វខ្លាធំនឹងទទួលបានជោគជ័យ ទៅបានលុះត្រាតែមានការគាំទ្រ ពីប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្បែរតំបន់តែមានខ្លាំធំរស់នៅ។ ការគាំទ្រនោះមួយផ្នែកបានមកពីមោទនភាពជាតិ ដោយសារតែសត្វខ្លាធំគឺជាសត្វតំណាងឲ្យជាតិនិងវប្បធម៌ និងមួយទៀតគឺថាការការពារសត្វខ្លាធំ គឺល្អសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈសកម្មភាពនានា ដូចជាទេសចរធម្មជាតិជាដើម។ ដូចនេះយើងរំពឹងថារាជរដ្ឋាភិបាល នឹងបង្កើនការវិនិយោគបន្ថែមទៀត ទៅលើការអភិរក្សសត្វខ្លាធំក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែរាជរដ្ឋាភិបាលមិនអាចធ្វើរឿងនេះ បានតែម្នាក់ឯងបាននោះទេ យើងត្រូវការសហគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីជួយដល់កិច្ចប្រឹងប្រែងមួយនេះ មានន័យថាការប្តេជ្ញាក្នុងការផ្តល់មូលនិធិ ដើម្បីការពារសត្វខ្លាពីការបរបាញ់ និងការបញ្ឈប់ការជួញដូរស្បែកនិងឆ្អឹងរបស់វា បង្កើតកន្លែងសម្រាប់អភិរក្សសត្វខ្លា និងស្តារនូវតំបន់ដែលខ្លាធ្លាប់រស់នៅកន្លងមក។
ក្នុងឱកាសនោះដែរ លោកឃុត ចាន់ដារា អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថាន បានថ្លែងថា វត្តមានសត្វខ្លាធំនៅកម្ពុជា ត្រូវបានថតជាប់នៅក្នុងកាម៉េរ៉ា ដែលបានដាក់នៅក្នុងព្រៃចោលប្រហែល១ឆ្នាំនោះ គឺបានថតជាប់សត្វខ្លាធំនៅសួនឧទ្យាជាតិវិរជ័យខេត្តមណ្ឌលគិរី ប៉ុន្តែជាក់ស្តែងការសិក្សាជាលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អត់ទាន់រកឃើញថាមានសត្វខ្លាធំ បន្តបង្កកំណើតកូនខ្លានៅលើទឹកកម្ពុជាទៀតទេ។ ការបាត់បង់សត្វខ្លាធំ ដោយសារតែប្រទេសកម្ពុជាមានសង្គ្រាម ដែលបង្កឲ្យមានសំឡេងគ្រាប់កាំភ្លើងរំខានការរស់នៅរបស់វា ទើបរត់គេចចេញពីទីជម្រកទៅកាន់កន្លែងផ្សេង ដែលមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ គ្មានការរំខាន ពីព្រោះសត្វខ្លាធំចូលចិត្តរស់នៅ ដោយមានសេរីភាព គ្មានការរំខានពីសំឡេងចំឡែកៗ ដែលវាមិនធ្លាប់ឮ។ លោកបន្តថា ក្នុងនាមក្រសួងបរិស្ថានដែលជាសេនាធិការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល តាំងចិត្តថែមទៀតជាមួយនឹងដៃគូរអង្គការទាំងអស់ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យផែនការសកម្មភាពអភិរក្សសត្វខ្លាធំទទួលបានជោគជ័យតាមផែនការរបស់ពិភពលោក។ ការចូលរួមអភិរក្ស និងការពារសត្វខ្លាធំនៅកម្ពុជា ឲ្យមានចំនួនច្រើនមកវិញ ដូចមុនឆ្នាំ១៩៧០ ហើយបើតាមការសិក្សានៅមុខឆ្នាំ១៩៧០ សត្វខ្លាធំនៅកម្ពុជាមានជាង១០០ក្បាល និងសង្ឃឹមថានៅថ្ងៃអនាគតខ្លាធំនឹងវិលត្រឡប់មករស់នៅក្នុងព្រៃប្រទេសកម្ពុជា ឡើងវិញ។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងបរិស្ថាន បានមានប្រសាសន៍ថា៖ “យើងចង់ឱ្យប្រជាជនធ្វើសកម្មភាពជួយសង្គ្រោះសត្វខ្លាធំនៅកម្ពុជា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា យើងកំពុងធ្វើការជាមួយដៃគូជាមួយអង្គការ WWF ក្នុងគោលបំណងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងជាសកល និងមូលនិធិសម្រាប់ជួយសង្គ្រោះសត្វខ្លាធំ។” អ្នកជំនាញសត្វព្រៃរបស់អង្គការ WWF បានខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីស្វែងយល់ឲ្យច្បាស់ពីស្ថានភាពរបស់សត្វខ្លាធំ។ អ្នកទេសចរណ៍ក៏ចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់ដែរលើការទស្សនាធនធាតិធម្មជាតិនិងសត្វព្រៃ ពិសេសគឺអំបូរសត្វខ្លាធំ ដែលតម្រូវអោយអ្នកកាពារសត្វព្រៃបន្តការស្វែងរកសត្វខ្លាធំនេះ និងបន្តសហការនាំយកខ្លានេះមកលែងនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃស្រែពក នៅឆ្នាំ២០២២ខាងមុខ។ ខណៈរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អនុម័តលើផែនការសកម្មភាពអភិរក្សសត្វខ្លាធំនៅកម្ពុជា បានធ្វើឲ្យអង្គការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិនិងសត្វព្រៃ សម្តែងការសាទរ ចំពោះការសម្រេចនេះ។ អង្គការ WWF និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចាត់ទុកការសម្រេចចិត្តរបស់ រដ្ឋាភិបាល លើការអភិរក្សសត្វខ្លាធំនេះថាជាផែនការដ៏សំខាន់ក្នុង ការបង្កើនចំនួនសត្វខ្លា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចំពេលដែលប្រភេទសត្វ កម្រនេះ កំពុងប្រឈមនឹងការបាត់បង់ ពីលើទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា។
សូមបញ្ជាក់ថា ក្នុងរយៈកាល១០០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ចំនួនសត្វខ្លាធំក្នុងសកលលោកបានធ្លាក់ចុះប្រហែលពី១០០.០០០ក្បាល មកនៅត្រឹមតែចំនួន៣.២០០ក្បាលប៉ុណ្ណោះ ក្នុងឆ្នាំ២០១០។ ចំនួននេះគឺវាតិចជាង៩៥ភាគរយ នៃចំនួនសត្វខ្លាធំដែលមានកាលពីជាង១០០ឆ្នាំមុខ ។ ទីជម្រករបស់សត្វខ្លាធំបានធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតតិចជាង ១០ភាគរយ ដែនជម្រកដែលពួកវាធ្លាប់រស់នៅ។ ថ្មីៗនេះចំនួនសត្វខ្លាធំបានកើនឡើងបន្តិចមកត្រឹមប្រហែលចំនួន៣.៩០០ក្បាលក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ដោយសារតែកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជាសកល ដើម្បីអភិរក្សសត្វខ្លាធំ ដោយមេដឹកនាំរបស់ប្រទេស១៣ ដែលមានវត្តមានសត្វខ្លាធំ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១០កន្លងមក៕ ដោយ៖បញ្ញាស័ក្តិ
