ឯកសណ្ឋានសាលា មិនត្រឹមតែជាកូដសំលៀកបំពាក់ចាំបាច់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាតំណាងសំខាន់ នៃអត្តសញ្ញាណរបស់សាលាផងដែរ។ នៅពេលដែលយើងស្វែងយល់ពីវប្បធម៌របស់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ វាជាការគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ ក្នុងការសង្កេតមើលពីរបៀបដែលប្រទេសនីមួយៗ មានរចនាបថឯកសណ្ឋានសិស្សរៀងៗខ្លួន។
ដំបូង យើងសូមលើកយកប្រទេស ប្រ៊ុយណេ
នៅក្នុងសាលាដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសប្រ៊ុយណេ ក្មេងស្រីមូស្លីមតែងតែស្លៀកពាក់បាជូគូរ៉ុងពណ៌ស ជាមួយនឹងសំពត់មានលំនាំកន្សែង និងហ៊ីចាបពណ៌ស។
ឯកសណ្ឋានពេញលក្ខណៈរបស់កុមារា ជាញឹកញាប់រួមមានមួក ឬហៅថា សុងកក ប្រពៃណី ហើយខណៈសាលាភាគច្រើនពាក់ស្បែកជើងពណ៌ខ្មៅ។ ប៉ុន្តែ ឯកសណ្ឋានមានភាពខុសគ្នារវាងជំនាញរបស់សាលា មិនថាជាសាលាឯកជន ឬអនុវិទ្យាល័យសាធារណៈទេ។
ជាទូទៅ មិនថាអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម ឬអត់នោះទេ ប្រវែងសំពត់សាលារបស់អ្នក ជាធម្មតាវែង នៅប្រទេសប្រ៊ុយណេ។
២- កម្ពុជា
ក្មេងប្រុសនៅវិទ្យាល័យ នៃប្រទេសកម្ពុជា ជាធម្មតាស្លៀកខោវែងពណ៌ខ្មៅ ឬទឹកប៊ិច ចំណែកក្មេងស្រីស្លៀកសំពត់ខ្មៅវែង ខណៈសាលារៀនខ្លះ អនុញ្ញាតឱ្យស្លៀកខោខ្លីផងដែរ។
ទាំងដៃអាវខ្លី និងដៃវែង គឺជាជម្រើសសម្រាប់ពណ៌ស ដែលពាក់ដោយភេទទាំងពីរ។ នៅផ្នែកខាងឆ្វេងនៃអាវ មានស្លាកឈ្មោះ និងផ្លាកសញ្ញាសាលា គឺតម្រូវឱ្យពាក់សម្រាប់សិស្សវិទ្យាល័យ។ អ្វីដែលគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍នោះ គឺសិស្សនៅកម្ពុជា អាចជ្រើសរើសម៉ូដស្បែកជើងរបស់ខ្លួន ដោយមិនមានបទប្បញ្ញត្តិច្រើនដាក់កម្រិតនោះទេ!។
៣.ទីម័រខាងកើត
ម៉ូដឯកសណ្ឋានសិស្សសាលា Timor-Leste ថ្មីៗនេះ បានប្រកាសថា ពួកគេនឹងបញ្ចូលម៉ូត Tais។ Tais គឺជាក្រណាត់ត្បាញដោយដៃប្រពៃណីរបស់ទីម័រខាងកើត ហើយមានភាពពិសេសដោយសារពណ៌ផ្សេងគ្នាបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ពិសេស និងវណ្ណៈសង្គមនៃក្រុមជនជាតិជាច្រើនរបស់ប្រទេស។
Tais ត្រូវបានបង្កើតឡើងពីកប្បាសដែលត្រូវបានលាបពណ៌ដោយធម្មជាតិជាមួយនឹងរុក្ខជាតិ ហើយដំណើរការដ៏ស្មុគស្មាញ ជាធម្មតាត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់ស្ត្រី ដែលផ្ទេរចំណេះដឹងរបស់ពួកគេ ទៅកាន់មនុស្សជំនាន់ក្រោយនៅក្នុងភូមិរបស់ពួកគេ។ វាពិតជាល្អណាស់ ដែលគំនូរឯកសណ្ឋានសិស្សវិទ្យាល័យរបស់ប្រទេសនេះ ក៏ត្រូវបានចុះក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីរបស់អង្គការយូណេស្កូ ដែលត្រូវការការការពារ!។
៤. ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី
នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ឯកសណ្ឋានពណ៌ប្រផេះពាក់ដោយសិស្សវិទ្យាល័យ ត្រូវបានគេនិយាយថា តំណាងឱ្យឯករាជ្យភាព និងភាពបរិសុទ្ធរបស់សិស្ស។ ជាធម្មតា សិស្សត្រូវបានប្រាប់ឱ្យពាក់ខ្សែក ប៉ុន្តែទាំងនេះមានភាពខុសប្លែកគ្នា ក្នុងចំណោមសាលារៀនសាធារណៈ ពណ៌លាំៗ និងលំនាំនៃការដេរនៃខ្សែកទាំងនេះ ក៏អាចខុសគ្នាដែរ។
ផ្លាកសញ្ញាសាលា ដែលជារឿយៗស្ថិតនៅលើដៃអាវខាងស្តាំ ហើយនៅផ្នែកខាងមុខខាងស្តាំនៃអាវ នឹងរួមបញ្ចូលឈ្មោះ និងទីតាំងរបស់សាលា។ សាលាផ្សេងទៀតរួមបញ្ចូលទាំងសញ្ញារបស់សាលាជាក្រប ឬម្ជុលខ្ទាស់។
អ្វីដែលប្លែកពីសាលាឥណ្ឌូណេស៊ី គឺគ្រឿងអលង្ការសាមញ្ញៗសម្រាប់ក្មេងស្រីដូចជានាឡិកា ក្រវិល និងខ្សែដៃ ជាធម្មតាអាចទទួលយកបាន។
៥.ឡាវ
ឡាវក៏ប្រើម៉ូដលំនាំប្លែកមួយនៅខាងសំពត់របស់ក្មេងស្រីដែលគេហៅថា ស៊ីញ។ គំរូទាំងនេះ គឺមានតែមួយគត់សម្រាប់តំបន់នៃប្រទេសឡាវ ហើយជាធម្មតាត្រូវបានពាក់ដោយក្មេងស្រីប៉ុណ្ណោះ។ ផ្នែកផ្សេងទៀតនៃឯកសណ្ឋានមានលក្ខណៈធម្មតា ដូចជាអាវដៃវែងពណ៌ស និងក្រវ៉ាតកដែលកំណត់ដោយសាលា។ ក្មេងប្រុសពាក់អាវធំស្រដៀងនឹងក្មេងស្រី ជាមួយនឹងខោពណ៌ខ្មៅធម្មតា ហើយផ្លាកសញ្ញាសាលាជាធម្មតាត្រូវបានដាក់នៅលើក្រវ៉ាត់ក និងនៅលើដៃអាវខាងឆ្វេង។
៦.ម៉ាឡេស៊ី
ឯកសណ្ឋានសិស្សវិទ្យាល័យសាធារណៈរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី មានលក្ខណៈសាមញ្ញ និងជាឯកសណ្ឋានសិស្សតែមួយគត់ដែលរួមបញ្ចូលពណ៌ខៀវដ៏ទាក់ទាញ។ ក្មេងស្រីស្លៀកអាវពណ៌សជាមួយខោពណ៌ខៀវ ឬ baju kurung ប្រពៃណីជាមួយ kain ពណ៌ខៀវ ខណៈពេលដែលក្មេងប្រុសពាក់អាវពណ៌សជាមួយខោពណ៌បៃតងងងឹត។
៧.មីយ៉ាន់ម៉ា (ភូមា)
នៅមីយ៉ាន់ម៉ា ភេទទាំងពីរជាធម្មតាស្លៀកឯកសណ្ឋានអនុវិទ្យាល័យដូចគ្នា ជាមួយនឹងកូដពណ៌នៃអាវដៃវែងពណ៌ស និងផ្នែកខាងក្រោមពណ៌បៃតង ដែលជាទូទៅជាប្រភេទកាអ៊ីន។ សព្វថ្ងៃ សាលារៀនបានបញ្ចូលខោសម្រាប់ក្មេងស្រីផងដែរ ប៉ុន្តែពួកគេនៅតែរក្សាទម្លាប់ស្លៀកពាក់ប្រពៃណីដដែល!។
៨.ហ្វីលីពីន
នៅប្រទេសហ្វីលីពីន សិស្សសាលាអនុវិទ្យាល័យ ពាក់អាវប៉ូឡូពណ៌ស ជាមួយនឹងខោខ្លីពណ៌ខ្មៅ ខណៈដែលក្មេងស្រីស្លៀកសំពត់ដែលមានលំនាំឆ្នូតៗ និងក្រវ៉ាត់ក។ ប៉ុន្តែប្រជាជាតិមួយនេះបានប្រកាសថា ឯកសណ្ឋានសាលាលែងមានតម្រូវការសម្រាប់សិស្សដែលមិនអាចទិញបានទៀតហើយ។
៩.សិង្ហបុរី
ប្រទេសសឹង្ហបុរី ក៏មានឯកសណ្ឋានសាលាផ្សេងៗគ្នាផងដែរ។ ក្មេងប្រុសជាធម្មតាពាក់អាវ និងខោខ្លី ខណៈដែលក្មេងស្រីស្លៀកខោ និងសំពត់។ លើកលែងតែមានការបញ្ជាក់ដោយសាលារបស់ពួកគេ ក្មេងប្រុស និងក្មេងស្រីទាំងអស់ជាធម្មតាពាក់ស្រោមជើងពណ៌ស និងស្បែកជើងពណ៌ស។
សាលារៀនភាគច្រើននៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ចូលចិត្តស្លៀកឯកសណ្ឋានរបស់ពួកគេខុសពីគ្នា ទៅវិញទៅមក ដូច្នេះពួកគេមានភាពខុសប្លែកគ្នា ក្នុងលក្ខខណ្ឌនៃការរចនាដើម្បីឱ្យសមនឹងលក្ខណៈរបស់សាលា (ដូចជាសាលាកីឡាជាដើម)។
១០. ប្រទេសថៃ
នៅប្រទេសថៃ សិស្សវិទ្យាល័យស្លៀកឯកសណ្ឋានដែលមានអាវស និងសំពត់សឺមីពណ៌ខៀវ ឬខោខ្លីពណ៌ខ្មៅ។ ជាធម្មតា អាវត្រូវបានតុបតែងដោយនិមិត្តសញ្ញាសាលា ឬបំណះ ហើយសិស្សត្រូវបានតម្រូវឱ្យពាក់ស្បែកជើងពណ៌ខ្មៅជាមួយនឹងស្រោមជើងពណ៌ស។
ឯកសណ្ឋានដ៏សាមញ្ញ ប៉ុន្តែឆើតឆាយនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការសង្កត់ធ្ងន់របស់ប្រទេសថៃ លើភាពថ្លៃថ្នូរ និងការគោរពប្រពៃណី។
១១. វៀតណាម
សាលារៀនភាគច្រើននៅប្រទេសវៀតណាម ទាមទារឯកសណ្ឋាន ទោះបីជាតម្រូវការប្រែប្រួល អាស្រ័យលើស្ថាប័ន និងតំបន់ក៏ដោយ។ អាវ អៅដាយ (áo dài) ពណ៌ស គឺជាឯកសណ្ឋានប្រពៃណីសម្រាប់សិស្សវិទ្យាល័យនៅប្រទេសវៀតណាម។ តែទោះជាយ៉ាងណា សាលារៀនភាគច្រើននៅភាគខាងជើងវៀតណាម ពាក់វាក្នុងកម្មវិធីធំៗ ឬពិធីផ្សេងៗ ព្រោះការពាក់វាជាមូលដ្ឋានរៀងរាល់ថ្ងៃ អាចមិនស្រួលទេ។
សាលារៀនជាច្រើន (សាលាឯកជន ឬសាលាសាធារណៈល្បីៗ) មានឯកសណ្ឋានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេ ដែលជារឿយៗជំនួសខោជាមួយសំពត់សម្រាប់ក្មេងស្រី ហើយបញ្ចូលក្រវ៉ាត់ក ឬអាវកាក់៕ រក្សាសិទ្ធិដោយ៖ លឹម ហុង
