វត្តវិហារហ្លួង ដែលស្ថិតក្នុងភូមិវិហារហ្លួង ស្រុកត្បូងឃ្មុំ ខេត្តកំពង់ចាម គឺជាទឹកដីពោរពេញទៅដោយព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រ ។ គឺនៅទីនោះហើយ ដែលព្រះបាទរាមាជើងព្រៃ បានតាំងព្រះរាជធានីមួយនាសម័យក្រោយអង្គរ មានឈ្មោះថា ក្រុងស្រឡប់ពិជ័យ ព្រៃនគរ ស្ថិតក្នុងប៉ែកខាងកើតទន្លេមេគង្គ ។
កាលពីចុងខែមេសា ឆ្នាំ២០០០ កន្លងមកនេះ ព្រះពុទ្ធរូបចំនួន ៥៦ អង្គ, ៥២ អង្គ ធ្វើអំពីមាសសន្លឹក ២ អង្គធ្វើឡើងអំពីប្រាក់សន្លឹក ត្រូវបានឃើញដោយចៃដន្យ ក្នុងខណៈដែលព្រះចៅអធិការវត្តជីកកកាយចាក់គ្រឹះ កសាងព្រះវិហារបុរាណដែលបាក់បែកឡើងវិញ ។
តាមពិតទៅរូបព្រះពុទ្ធអង្គទាំងនោះ នៅក្នុងគ្រឹះសីមាកិល(រណ្ដៅកណ្ដាល) នៃវិហារព្រះវិហារហ្លួង ដែលគេបានបញ្ចុះក្នុងសម័យបុរាណ ។ នៅពេលប្រារព្ធពិធីឆ្លងពុទ្ធរូបទាំងនោះ ដែលស្ថិតក្នុងឥរិយាបទផ្សេងៗមានទំហំទទឹងមធ្យម ៥ ស.ម និងបណ្ដោយមធ្យម ១០ ស.ម ធ្វើអំពីមាសសន្លឹកសង្កត់ពុម្ព ។ ខ្លះគង់សមាធិប្រក់នាគ ខ្លះទ្រង់អភ័យសមុទ្រៈ ដោយទ្រង់ប្រថាប់រាព្រះហស្ដ ខ្លះទៀតទ្រង់គង់យកព្រះធរណីជាសាក្សី ។
ដោយគ្មានលទ្ធភាពថែរក្សាឲ្យបានគង់វង្ស ព្រះចៅអធិការវត្តក៏បានប្រគល់ឲ្យសម្ដេច ហេង សំរិន អនុប្រធានទី១ នៃរដ្ឋសភាជាតិ កាលពីពាក់កណ្ដាលខែឧសភា ២០០០ ហើយលោកក៏បានប្រគល់ព្រះបដិមាបុរាណទាំងនោះ នៅសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ នៅចុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០០ ។ ដើម្បីទុកជាទ្រព្យសម្បត្តិជាតិ ។
ការរកឃើញកំណប់ជាបុរាណវត្ថុ ជាភស្ដុតាងបង្ហាញឲ្យយើងដឹងថា នូវចំណាស់របស់ប្រពៃណីបុណ្យបញ្ចុះសីមា ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងទាំង ៨ ទិស រួមទាំងឫសសីមាព្រហ្មកិល នៅចំកណ្ដាលដោយពុទ្ធសានិកជន ដែលតែងតែបញ្ចុះនូវរបស់មានតម្លៃ ដែលវាជាសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន ដោយឧទិ្ទសផ្សងឲ្យបានសម្រេចនូវសេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នា ។ ហើយការដែលយើងឃើញនូវព្រះពុទ្ធរូបទាំងនោះធ្វើអំពីមាស យើងអាចសន្និដ្ឋានថា ព្រះពុទ្ធរូបទាំងនោះ អាចជាទ្រព្យសម្បត្តិ របស់ព្រះមហាក្សត្រអង្គណាមួយ ដែលត្រូវបានបញ្ចុះក្នុងគ្រឹះសីមាវត្តវិហារហ្លួង នៅសម័យក្រោយអង្គរ ៕(ម.ត្រាណេ)
