ថ្វីត្បិតថា ការស្រាវជ្រាវ លើសិល្បៈគំនូរតាមច្រាំងថ្ម ឬគុហារពុំទាន់ត្រូវបានអនុវត្តន៍នៅឡើយ ប៉ុន្ដែមានព័ត៌មានខ្លះបញ្ជាក់ថា នៅប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ បុព្វការីជនខ្មែរបានបន្សល់ទុកនូវទម្រង់រូបភាពបែបខាងលើនេះមួយចំនួន ដូចនៅប្រទេសថៃ និងលាវអញ្ចឹងដែរ ។ យើងសង្ឃឹមថា អត្ថបទនេះនឹងជួយជំរុញការស្រាវជ្រាវរាវរកនូវផ្ទាំងគំនូរទាំងនោះ ក្នុងពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ។
បច្ចេកទេសគំនូរពណ៌ផាត់លើច្រាំងថ្ម ដូចនៅប្រទេសអឺរ៉ុប ដែលគេបានរកឃើញក្នុងប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្នមានជាអាទិ៍ : គូរដោយយកដៃធ្វើជាពុម្ពដោយសង្កត់លើផ្ទាំងថ្ម ក្រោយពីដៃជ្រលក់ថ្នាំ ប្រើសម្ភារៈអ្វីមួយដោយដាប់ជារាង ដែលគេចង់ផ្ដាមលើថ្ម សម្រក់ទឹកថ្នាំជាដំណក់ពីលើ និងប្រើពណ៌ស្ងួតដែលមានប្រភពចេញពីរុក្ខជាតិ។
យោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់បុរេប្រវត្តិវិទូថៃ ដែលបានសិក្សាលំអិតបានបង្ហាញឲ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមគំនូរជាច្រើន នៅក្នុងភូមិភាគឥសាននៃប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន មានគំនូរផាត់ពណ៌ចំនួនត្រឹមតែ ២ ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលបញ្ជាក់អំពីការប្រើធ្នូ។
ផ្ទាំងរូបទី១ គឺស្ថិតនៅស្ថានីយភូមិបានភូតាគាម ស្រុកភើសងដាវ ក្នុងខេត្តសគលនគន(រូបភាពទី១) និងផ្ទាំងរូបទី២ គឺស្ថិតនៅស្ថានីយគុហារភ្នំច័ន្ទងាម ក្នុងខេត្តនគររាជសីមា (រូបភាពទី២ ក-ខ)។
ដូចនេះភ័ស្តុតាងនៃការប្រើធ្នូ ត្រូវបានបញ្ជាក់យ៉ាងជាក់ច្បាស់ដោយឥតសង្ស័យ តាមរយៈសិល្បៈគំនូរលើច្រាំងថ្មខាងលើនេះ ។ សូមជម្រាបផងដែរថា ការដែលតម្រូវឲ្យបុព្វការីជនខ្មែរ នាសម័យលោហធាតុប្រើធ្នូ គឺអាស្រ័យលើរបៀបរបបរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិតប្រចាំថ្ងៃយ៉ាងប្រាកដ ដោយមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើការបរបាញ់សត្វដោយធ្នូ ការនេសាទ និងកសិកម្ម ។ ទាំងនេះជាអ្វីដែលកុលសម្ព័ន្ធខ្មែរដើមមួយចំនួនមិនទាន់បោះបង់ចោល នៅឡើយ នាដើមសតវត្សទី២១នេះ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត កុំភ្លេចថាគឺដោយមូលហេតុសាសនាផងដែរ ដែលបានជំរុញឲ្យដូនតាខ្មែរនាជំនាន់នោះ ពោលគឺនៅចុងសម័យលោហធាតុ ផលិតគំនូរទាំងនោះឡើង ហើយការផលិតនេះក៏ដើម្បីធ្វើឲ្យការបរបាញ់របស់ពួកគេ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ដូចក្ដីប៉ងប្រាថ្នា៕ ម.ត្រាណេ