ភ្នំពេញ ៖ អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជានៅថ្ងៃទី៦ ខែកុម្ភៈ បានធ្វើការបំភ្លឺអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងការអនុវត្តច្បាប់នៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅនេះ ឆ្លើយតបទៅនឹង ការ រិះគន់ និងរបាយការណ៍ចោទប្រកាន់ដោយលំអៀងនិងគ្មានមូលដ្ឋានរបស់ក្រុមនិងអង្គការស្ថាប័នមួយចំនួន ដែលមាននិន្នាការនយោបាយប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ដូចខាងក្រោម៖
ការវាយតម្លៃស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលលំអៀងនិងគ្មានមូលដ្ឋាន
១.របាយការណ៍ចោទប្រកាន់ ដោយលំអៀងនិងគ្មានមូលដ្ឋានរបស់ក្រុមនិងអង្គការស្ថាប័នមួយចំនួន ដែលមាននិន្នាការនយោបាយប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជានោះទេ ងពី ព្រោះថា របាយការណ៍ទាំងនេះ គ្រាន់តែធ្វើការប្រមូល បូកសរុបនូវព្រឹត្តិការណ៍ និងធ្វើការសន្និដ្ឋាន តែលើ រូបភាពខាងក្រៅតែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺមិនបានសិក្សាលើមូលហេតុលំអិត ដែលនាំឱ្យកើតមានព្រឹត្តិការណ៍នីមួយៗ ទិដ្ឋភាពនិងនីតិវិធីច្បាប់ អង្គហេតុនៃបទល្មើស និងអំពើដែលជាធាតុផ្សំនៃបទល្មើស ដែលនាំឱ្យមានការ ទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ។
២.ជាទម្លាប់របស់អង្គការទាំងនេះ កាលណាអាជ្ញាធរអនុវត្តច្បាប់លើក្រុមគោលដៅដែលគេមាន របៀបវារៈច្បាស់លាស់ក្នុងការការពារ ដូចជាសកម្មជនអតីតបក្សប្រឆាំង សកម្មជនអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែល មាននិន្នាការប្រឆាំង គឺពួកគេតែងតែធ្វើការសន្និដ្ឋាននិងចោទប្រកាន់ថាជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដោយមិន ខ្ចីអើពើនិងធ្វើការពិចារណារលើទិដ្ឋភាពនិងនីតិវិធីច្បាប់ អង្គហេតុ អំពើដែលជាធាតុផ្សំនាំឱ្យកើតជាបទល្មើស ហើយដែលនាំឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ និងការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការនោះទេ។
៣.ការធ្វើរបាយការណ៍ដោយដកស្រង់យកតែទស្សនៈមួយជ្រុង និងជួបសម្ភាសន៍ជាមួយមនុស្សមួយក្រុម និងអង្គការមួយចំនួនដែលជាបក្សពួករបស់ខ្លួន និងមាននិន្នាការប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលផងនោះ ដោយមិនមានការចូលរួមនិងធាតុចូលពីតំណាងរដ្ឋាភិបាលនិងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដ៏ទៃទៀត ដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានពីរបាយការណ៍នេះ នោះការស្រាវជ្រាវ និងការសន្និដ្ឋានក្នុងរបាយការណ៍នេះ មិនមានលក្ខណៈជាវិទ្យាសាស្ត្រ មិនមានភាពច្បាស់លាស់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងមិនអាចយកជាការបាននោះទេ។
៤.ការចេញរបាយការណ៍មិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយលំអៀង និងមានគោលដៅវាយប្រហាររដ្ឋាភិបាល បែបនេះ អាចនឹងនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់និងអស្ថិរភាពក្នុងសង្គម ព្រោះថារបាយការណ៍នេះហាក់ដូចជា ការពារ និងលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមប្រឆាំង ដែលតែងតែធ្វើសកម្មភាពក្រោមរូបភាពផ្សេងៗ ដែលរៀបចំ ឧបត្ថម្ភ និង គាំទ្រដោយចលនានិងអង្គការចាត់តាំងខុសច្បាប់នៅខាងក្រៅ ឱ្យកាន់តែធ្វើសកម្មភាពបន្ថែមទៀត ដោយ មិនខ្លាចច្បាប់ និងសមត្ថកិច្ច បង្ករភាពចលាចលក្នុងសង្គម ដើម្បីសម្រេចឱ្យបាននូវមហិច្ឆតា នយោបាយ របស់ខ្លួន ហើយដែលនេះមិនមែនជាការអនុវត្តនូវសិទ្ធិសេរីភាពតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ របាយការណ៍របស់អង្គការទាំងនេះ គួរតែធ្វើការអប់រំនិងណែនាំក្រុមដែលបំពានច្បាប់ទាំងនោះ ឱ្យគោរពច្បាប់ ឱ្យបានខ្ជាប់ខ្លួន ប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ មិនបំពានសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកដ៏ទៃ និង ប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសង្គមនិងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ដែលអាច តាមផ្លូវច្បាប់ជាយថាហេតុណាមួយ។ នាំឱ្យពួកគេប្រឈម និងទទួលខុសត្រូវ។
៥.នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ ជាគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស “Human Rights” ត្រូវតែ គោរព និងការពារ ប៉ុន្តែបើមនុស្សប្រព្រឹត្តកំហុស “ Human Wrong” ត្រូវតែប្រឈម និងទទួលខុសត្រូវ តាម ផ្លូវច្បាប់។
៦.ប្រជាធិបតេយ្យ មានគោលការណ៍រួម ប៉ុន្តែមិនមានស្តង់ដាររួម ដែលតម្រូវឱ្យប្រទេសទាំងអស់ ត្រូវតែអនុវត្តឱ្យបានដូចគ្នានោះទេ ពោលគឺ ការអនុវត្តត្រូវមានភាពបត់បែននិងប្រែប្រួលទៅតាមបរិបទនិង គុណតម្លៃនៃប្រទេសនិងតំបន់នីមួយៗ ដោយតម្កល់នូវប្រយោជន៍ជាតិខ្លួនជាធំ។ ដូច្នេះការវាយតម្លៃពីស្ថានភាព ប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសមួយ ដែលប្រកបដោយភាពសុក្រឹត្យ យុត្តិធម៌ ត្រឹមត្រូវ និងគ្រប់ ជ្រុងជ្រោយ មិនលំអៀងនោះ គឺត្រូវធ្វើឡើងដោយផ្អែកលើគោលការណ៍រួមផង ព្រមទាំងបរិបទនិងគុណតម្លៃ នៃប្រទេសនិងតំបន់នោះផងដែរ និងមិនត្រូវវាយតម្លៃដោយផ្តោតតែទៅលើសិទ្ធិណាមួយ ហើយបំភ្លេចចោលនូវវឌ្ឍនភាពនៃការអនុវត្តសិទ្ធិដ៏ទៃទៀតនោះទេ។
៧.វាបានបង្ហាញឱ្យឃើញច្បាស់ពីការបាត់បង់សណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិ និងភាពអនាធិបតេយ្យ នៃនយោបាយអន្តរជាតិ នាពេលថ្មីៗនេះ ការដែលរដ្ឋមួយអាចរៀបចំច្បាប់តាមទំនើងចិត្តនិងជាឯកតោភាគី លូកលាន់ចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋដ៏ទៃក្រោមលេសប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងដាក់ទណ្ឌកម្ម លើរដ្ឋ ថ្នាក់ដឹកនាំ និងសហគ្រាសឯកជន នៃរដ្ឋអធិបតេយ្យមួយទៀត ដោយមិនឆ្លងកាត់យន្តការរបស់
អង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយដែលទង្វើនេះធ្វើឡើងក្រោមរូបភាព និងផលប្រយោជន៍នយោបាយ ជាជាង ហេតុផលសិទ្ធិមនុស្ស។
៨.ទោះបីជាដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា វិធានការរបស់ប្រទេស និងស្ថាប័នអន្តរជាតិមួយចំនួន មកលើ កម្ពុជា មានភាពលំអៀង អយុត្តិធម៌ មានស្តង់ដារពីរ ដែលធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយ និងយក ប្រជាធិតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សធ្វើជាលេស ដើម្បីជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏កម្ពុជានៅតែបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគ្រប់យន្តការអន្តជាតិនិងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដោយ ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលនយោបាយការបរទេស សន្តិសហវិជ្ជមាន មិនជ្រៀតជ្រែកចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋ ដ៏ទៃ ព្រមទាំងការពារនិងថែរក្សាឱ្យបាននូវសន្តិភាព អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យភាព និងតម្កល់នូវប្រយោជន៍ ជាតិជាធំ តាមរយៈយន្តការនៃការអនុវត្តច្បាប់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់និងគ្មានការលើកលែង តាមគោលការណ៍និង បែបបទប្រជាធិបតេយ្យនីតិរដ្ឋ។
កិច្ចសហការជាមួយយន្តការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ
៩.កម្ពុជាមានឆន្ទៈខ្ពស់ចំពោះការលើកកម្ពស់ និងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលបានស្តែងចេញយ៉ាង ច្បាស់តាមរយៈការផ្តល់សច្ចាប័ន និងការទទួលយកសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិចំនួន៨ ក្នុងចំណោម៩ ដែលធ្វើឱ្យប្រទេសមួយនេះក្លាយជាប្រទេសមួយលេចធ្លោនិងឈានមុខគេក្នុងតំបន់ក្នុងនាមជាភាគីសន្ធិសញ្ញា សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ។
១០.កម្ពុជា បានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងគ្រប់យន្តការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជាមួយ នឹងស្ថាប័នសន្ធិសញ្ញាផ្សេងៗទៀត។ ឧទាហរណ៍ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ កម្ពុជាជាប្រទេសតែមួយគត់ក្នុង តំបន់អាស៊ាន ដែលបានស្វាគមន៍ ទាំងវត្តមានអ្នករាយការណ៍ពិសេស ព្រមទាំងការិយាល័យឧត្តមស្នងការ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីត្រួតពិនិត្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ហើយដែលអាណត្តិអ្នករាយការណ៍ ពិសេស និងការិយាល័យឧត្តមស្នងការទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យបន្តជាបន្តបន្ទាប់ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ លើសពីនេះ កម្ពុជាក៏មិនដែលបានបដិសេធចំពោះសំណើទស្សនកិច្ចរបស់អ្នក រាយការណ៍ពិសេសណាមួយឡើយ។
សិទ្ធិសេរីភាពនិងការអនុវត្តច្បាប់
១១.រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិ សេរីភាព នៃការជួបជុំបញ្ចេញមតិ និងតវ៉ា ប៉ុន្តែក៏បាន ចែងបន្ថែមទៀតដែរថា ការអនុវត្តសិទ្ធិទាំងនេះ ត្រូវកំណត់ដោយច្បាប់។ ដូច្នេះ យើងត្រូវមើលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឱ្យអស់ កុំមើលតែមួយផ្នែក រួមទាំងច្បាប់ទាំងឡាយដែលពាក់ព័ន្ធផងដែរ ដើម្បីអាចដឹងបានថាសកម្មភាព ណាជាការអនុវត្តសិទ្ធិ និងសកម្មភាពណា ជាការបំពានច្បាប់ ដែលអាចនាំឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ណាមួយជាយថាហេតុ។
១២. ការជួបជុំតវ៉ាដោយសន្តិវិធី សហការជាមួយសមត្ថកិច្ច និងគោរពតាមវិធានការសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសុខភាពសាធារណៈ គឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ ប៉ុន្តែផ្ទុយ ទៅវិញ ការជួបជុំតវ៉ាដោយមិនបានជូនដំណឹងនិងសហការជាមួយសមត្ថកិច្ច បំពានវិធានការសន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសុខភាពសាធារណៈ បង្កជាអំពើហិង្សានិងភាពចលាចលក្នុងសង្គម ប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ ធ្នាប់សាធារណៈ សន្តិសុខជាតិ និងសិទ្ធិសេរីភាព អ្នកដ៏ទៃ រួមទាំងការដាក់សម្ពាធដល់ស្ថាប័នតុលាការ ដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យផងដែរនោះ គឺជាអំពើល្មើសទៅនឹងច្បាប់ ដែលសមត្ថកិច្ចត្រូវចាត់គ្រប់វិធានការ ដើម្បីទប់ស្កាត់ ហើយអ្នកតវ៉ាក៏ត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ផងដែរ ដែលមាន ជាធរមាន។
១៣. ការបញ្ចេញមតិអំពីក្តីកង្វល់ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាព្រំដែន គឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញ មតិ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ ការបញ្ចេញមតិដោយបំផ្លើសនិងបំភ្លៃព័ត៌មានមិនពិតពីបញ្ហាព្រំដែន ក្នុងចេតនាទុច្ចរិត ញុះញង់បង្កភាពចលាចល ប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ មិនមែនជាការអនុវត្តសិទ្ធិនោះទេ ប៉ុន្តែជាបទល្មើស ព្រហ្មទណ្ឌ ដែលអ្នកប្រព្រឹត្តត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ដែលមាន ជាធរមាន។
១៤. បញ្ហាព្រំដែនជាបញ្ហារសើបនិងមានភាពស្មុគស្មាញ ហើយការបំផ្លើសនិងបំភ្លៃព័ត៌មានមិន ពិតពីបញ្ហាព្រំដែននេះ នឹងអាចនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រទេសជាតិ ជាពិសេសប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខ ជាតិ និងទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយប្រទេសជិតខាង ដូច្នេះវិធានការច្បាប់ក្នុងការទប់ស្កាត់និងបង្ក្រាបត្រូវ តែម៉ឺងម៉ាត់បំផុត ដើម្បីការពារសុខសន្តិភាពជូនប្រទេសជាតិ។ ការដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែន គួរតែត្រូវបាន ធ្វើឡើងដោយអ្នកជំនាញដែលមានបទពិសោធន៍ ការស្រាវជ្រាវ និងចំណេះដឹងច្បាស់លាស់អំពីបញ្ហា ព្រំដែន ជាជាងធ្វើឡើងដោយក្រុមសកម្មជននិងឈ្មួញនយោបាយ ដែលគ្មានជំនាញ ចំណេះដឹង និង ការស្រាវជ្រាវទាល់តែសោះអំពីបញ្ហានេះ ដោយសូម្បីតែមើលផែនទីក៏មិនចេះមើលហើយមើលក៏មិនត្រូវ ជ្រុងផងដែរនោះទេ តែបែជានាំគ្នាទៅមើលលើផែនដីឯណោះទៅវិញ។
១៥.តុលាការជាស្ថាប័នឯករាជ្យ គ្មានជនណាឬក្រុមអង្គការអន្តរជាតិណាមួយ អាចដាក់សម្ពាធ និងបង្គាប់បញ្ជាមកលើតុលាការបាននោះទេ។ ការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដាក់សម្ពាធនិងទាមទាឱ្យ តុលាការដោះលែងជនជាប់ចោទនិងទម្លាក់ចោលបទចោទ មិនមែនជាមធ្យោបាយស្របច្បាប់ក្នុងការ ការពារជនជាប់ចោទនោះទេ ហើយក៏នឹងមិនមានឥទ្ធិពលអ្វីដែរទៅលើការសម្រេចរបស់តុលាការ ដែល ជាស្ថាប័នឯករាជ្យ។ ការកំណត់ ពីពិរុទ្ធភាព បទល្មើស និងទោសទណ្ឌរបស់ជនល្មើស គឺជាសមត្ថកិច្ច ផ្តាច់មុខរបស់តុលាការ ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃអង្គហេតុនិងអង្គច្បាប់ ដែលមានជាធរមាន គឺមិនមែន អាស្រ័យលើបក្សពួកឬក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តនិងអង្គការ ដែលគាំទ្រនិងការពារសកម្មភាពខុសច្បាប់របស់ជនល្មើស នោះទេ ហើយមធ្យោបាយតាមផ្លូវច្បាប់តែមួយគត់ក្នុងការការពារជនជាប់ចោទក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ គឺការចូលរួមក្នុងដំណើរនីតិវិធីតុលាការ ដើម្បីធ្វើការការពារខ្លួនតាមផ្លូវច្បាប់។
១៦. វិធានការច្បាប់របស់សមត្ថកិច្ចនាពេលកន្លងមក មិនបានផ្តោតជាក់លាក់ទៅលើក្រុមគោលដៅ ណាមួយនោះទេ ពោលគឺអនុវត្តជាទូទៅ មិនថាអ្នកទាំងនោះជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស សង្គមស៊ីវិល នយោបាយ ឬបរិស្ថាននោះទេ ឱ្យតែប្រព្រឹត្តល្មើសទៅនឹងច្បាប់ ត្រូវទទួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ដូចៗគ្នា ដោយមិនមានការលើកលែងឬអភ័យឯកសិទ្ធិពិសេសដោយឡែកណាមួយនោះទេ។ វិធានការច្បាប់ចំពោះ ក្រុមសកម្មជននាពេលថ្មីៗនេះ មិនមែនដោយសារតែពួកគេធ្វើសកម្មភាពក្នុងការការពារសិទ្ធិសេរីភាព បរិស្ថាន និងប្រយោជន៍សាធារណៈនោះទេ តែដោយសារតែពួកគេប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដែលមានបញ្ញាត្តិនៅ ក្នុងច្បាប់របស់កម្ពុជា ដោយមានអង្គការចាត់តាំងរៀបចំចាត់ចែងច្បាស់លាស់នៅពីក្រោយ ហើយដែល សមត្ថកិច្ចមានមូលដ្ឋានរឹងមាំក្នុងការចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់និងដំណើរការនីតិវិធីតាមផ្លូវតុលាការ។
១៧. គ្រប់អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងអស់ទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិ ដែលធ្វើសកម្មភាពនៅកម្ពុជា ត្រូវ គោរពឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវអធិបតេយ្យភាពនិងបញ្ញត្តិច្បាប់ជាតិរបស់កម្ពុជា ដែលមានជាធរមាន ជាពិសេស ច្បាប់ ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ហើយក្នុងករណីដែលមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់បញ្ជាក់ពី សកម្មភាពមិនប្រក្រតីដែលជាការបំពានច្បាប់ នោះសមត្ថកិច្ចមានសិទ្ធិធ្វើការត្រួតពិនិត្យបានគ្រប់ពេល ដើម្បីធានាបាននូវការអនុវត្តច្បាប់មួយ ដែលមានប្រសិទ្ធភាព នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យនីតិរដ្ឋ។
១៨. កម្ពុជា មិនមានអ្នកទោសនយោបាយនោះទេ មានតែអ្នកនយោបាយដែលមានទោស ដោយ សារតែបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។ ការអនុវត្តច្បាប់ចំពោះអ្នកនយោបាយ ដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើស និងការរំលាយគណបក្សនយោបាយដែលប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ មិនមែនជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែក នយោបាយ និងលំហប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ តែផ្ទុយទៅវិញជាវិធានការច្បាប់ ដើម្បីលើកស្ទួយប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា។
១៩. ជាក់ស្តែង ផ្អែកតាមបញ្ញត្តិច្បាប់និងនីតិវិធីតុលាការរបស់កម្ពុជា លោក កឹម សុខា នាពេល កន្លងមក មិនដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យស្ថិតក្នុងរបបនៃការឃុំខ្លួននៅក្នុងផ្ទះនោះទេ ហើយច្បាប់កម្ពុជាក៏មិន មានចែងពីរបបនៃ ការឃុំខ្លួនបែបនេះដែរ ពោលគឺតុលាការបានសម្រេចឱ្យគាត់នៅក្រៅឃុំ ស្ថិតក្រោមការ ត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ ដោយភ្ជាប់ជាមួយលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែកន្លងមកនេះ លោក កឹម សុខា បានធ្វើដំណើរ ដោយសេរីទូទាំងប្រទេស និងជួបប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយសាធារណជន គ្រប់រូប រួមទាំងអង្គទូតផងដែរ។ ក្រោយ ការរីករាលដាល Covid-19 សវនាការលោក កឹម សុខា ត្រូវបាន ផ្អាកជាបណ្តោះអាសន្ន តាមការស្នើសុំរបស់មេធាវីភាគីទាំងពីរ។
២០.សំណុំរឿង លោក កឹម សុខា កំពុងស្ថិតក្នុងចំណាត់ការរបស់តុលាការ ហើយការសម្រេច
បែបណា គឺជាឆន្ទានុ-សិទ្ធិរបស់តុលាការ ដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យ។ ដោយករណី លោក កឹម សុខា គឺមិនមានការឃុំខ្លួននោះទេ ហេតុដូចនេះ ការបើកសវនាការលើសំណុំរឿងនេះ គឺមិនមែនជាអាទិភាពនោះទេ។
អាទិភាពពិតប្រាកដ គឺការបើកសវនាការចំពោះសំណុំរឿង ដែលមានអ្នកជាប់ឃុំ ដើម្បីជៀងវាងកុំឱ្យមានការឃុំខ្លួនហួសកាលកំណត់របស់ច្បាប់ ជាពិសេសស្របពេលដែលតុលាការកំពុងអនុវត្តយុទ្ធនាការ ដោះស្រាយការកកស្ទះសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ។ ហេតុដូចនេះ ប្រសិនបើ លោក កឹម សុខា ស្ថិតក្នុងការឃុំ នោះសវនាការសំណុំរឿងនេះក៏នឹងត្រូវយកមកចាត់ការ ជាអាទិភាពផងដែរ។
២១. ព្រឹត្តិការណ៍ ៩ វិច្ឆិកា គឺជាផែនការដែលរៀបចំឡើងដោយអ្នកនយោបាយមួយក្រុមនៅក្រៅ ប្រទេស ដែលដឹកនាំដោយឈ្មោះ សម រង្សី ធ្វើយុទ្ធនាការញុះញង់៖ (១)-ឱ្យកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធលែង ស្តាប់បនិងបះបោប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល (២)-បំផុស និងញុះញង់ឱ្យប្រជាជនទូទាំងប្រទេសក្រោក ឡើងប្រឆាំងនឹង រដ្ឋអំណាច និង (៣)-ប្រមូលថវិកាដើម្បីគាំទ្រដល់សកម្មភាពទាំងនេះ។ ហេតុដូចនេះ ផែនការ ៩ វិច្ឆិកា នេះគឺជាផែនការធ្វើរដ្ឋប្រហារ ដែលជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរដែលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខ ជាតិ ដែលបានបញ្ញត្តិក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
២២.ផែនការ ៩ វិច្ឆិកានេះ គឺមានការពាក់ព័ន្ធនឹងមនុស្សជាច្រើន ទាំងនៅក្នុងប្រទេស និងនៅ ក្រៅប្រទេស។ ប៉ុន្តែដោយផែនការនេះត្រូវបានទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបានទាន់ពេលវេលា ទើបមនុស្សដែល ពាក់ព័ន្ធមានចំនួនមិនសូវច្រើននោះទេ បើធៀបនឹងករណីនៅបរទេស។ បើផែនការនេះ ចាប់ផ្តើមអនុវត្ត នោះចំនួនមនុស្ស ដែលត្រូវចាប់ខ្លួនអាចមានចំនួនច្រើនជាងនេះ។ ហេតុដូចនេះ អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺ មិនមែនចំនួនមនុស្សតិច ឬច្រើននោះទេ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលសំខាន់គឺត្រូវមានភស្តុតាងរឹងមាំ។ អ្នករៀបចំផែនការ ធ្វើរដ្ឋប្រហារ ត្រូវប្រឈមមុខនឹងការផ្តន្ទាទោសក្រោមបទល្មើសឧបឃាត ចំណែកឯអ្នកដែលចូលរួមក្នុង ផែនការនេះ ត្រូវប្រឈមមុខនឹងការផ្តន្ទាទោសពីបទរួមគំនិតក្បត់។
២៣. កាលពីខែមុន អតីតអ្នកនយោបាយប្រឆាំងមួយចំនួនថែមទៀតបានទទួលសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ ឡើងវិញ ដែលធ្វើឱ្យចំនួននេះកើនឡើងដល់១៤រូប។ ពួកគាត់មានបំណងបង្កើតបក្សនយោបាយ ហើយ សមាជិកអតីតបក្សប្រឆាំង ជាច្រើនរូបទៀត ក៏មានបំណងចូលរួមផងដែរ ប៉ុន្តែពួកគាត់ត្រូវបានរាំងខ្ទប់ដោយ ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្លួន ដោយចោទប្រកាន់និងប្រកាសជាសាធារណៈថា ជាជនក្បត់ជាតិ ដែលនេះជាការ រំលោភបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សិទ្ធិនយោបាយរបស់ពួកគាត់៕ រក្សាសិទ្ធិដោយ ៖ ចេស្តារ
