ភ្នំពេញ៖ កិច្ចប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រោមអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានសម្រេចអនុម័ត និងកែសម្រួលពាក្យពេចន៍មួយចំនួនលើ “សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពី គោលនយោបាយជាតិដំឡូងមី ២០២០-២០២៥”។
លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល បានថ្លែងថា កិច្ចប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ក្រោមអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានពិភាក្សាលើ “សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពី គោលនយោបាយជាតិដំឡូងមី ២០២០-២០២៥” កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២០។
លោកបានបន្ថែមថា គោលនយោបាយនេះបានសម្រេចកំណើនសេដ្ឋកិច្ចថ្មីដ៏រឹងមាំអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ដែលបានធ្វើឱ្យកម្ពុជាទទួលបានកិត្តិនាមជាខ្លាសេដ្ឋកិច្ចថ្មីនៅអាស៊ី។ លទ្ធផលនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់នេះ បានកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ជាច្រើនលាននាក់។
ដើម្បីរក្សាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសម្រេចបាននូវគៅលដៅអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព និងធ្វើឱ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់មួយ ដ៏រស់រវើកក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ និងពិភពលោកគោលនយោបាយនេះ បេ្ដជា្ញយ៉ាងមុតមាំក្នុងការពង្រីក និងធ្វើពិពិធកម្មមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ឱ្យកាន់តែធំនិងសម្បូរបែប ដោយផ្ដោតលើវិស័យដែលមានសក្ដានុពលក្នុងការលើកកម្ពុជាជីវភាពប្រជាជន ផ្ដល់ឧត្តមប្រយោជន៍ដល់សង្គមជាតិ និងមានឧត្តមភាពប្រកួតប្រជែងពាណិជ្ជកម្ម។ គោលនយោបាយនេះចាត់ទុកថា ការធ្វើទំនើបកម្មកសិកម្មជាជម្រើសអាទិភាព ដ៏សំខាន់ចាំបាច់បំផុតមួយ ជាពិសេសគឺការផ្លាស់ប្ដូរពីកសិកម្មបែបប្រពៃណី ផលិតកម្មគ្រួសារមិនស្របតាមបទដ្ឋានបចេ្ចកទេសនិងតាមយថាផល ទៅជាកសិ-ពាណិជ្ជកម្មដែលមានភាពសុក្រឹតនៃផលិតកម្មអាចព្យាករនិងគ្រប់គ្រងបាន។ ការអភិវឌ្ឍនេះនឹងបង្កើតបានខឿនកសិ-ឧស្សាហកម្មបន្ថែមសម្រាប់ជាតិ ដែលបង្កើតការងារថ្មីនិងអភិវឌ្ឍជំនាញវិជ្ជាជីវៈច្រើនបែបដល់ពលករនិងយុវជនកម្ពុជា។ ការធ្វើពាណិជ្ជូបនីយកម្មកសិកម្មនិងការអភិវឌ្ឍកសិ-ឧស្សាហកម្ម អាចបង្កើតប្រាក់ចំណូលបន្ថែមដល់ប្រជាជន និងផ្សារភ្ជាប់វិស័យពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ ដែលបង្កើតបាននូវភាពប្រទាក់ក្រឡា នៃចរន្តសេដ្ឋកិច្ចនិងបង្កើនឧត្តមភាពនៃការនាំចេញផលិតផល ពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារពិភពលោក។
– ការរីកលូតលាស់ដ៏មហស្ចារ្យនៃផលិតកម្មដំឡូងមី : ការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃតំបន់ដាំដុះដំឡូងមី ក្នុងទសវត្សចុងក្រោយនេះបានធ្វើឱ្យដំណាំដំឡូងមី ក្លាយជាដំណាំសំខាន់ទីពីរ បន្ទាប់ពីស្រូវនៅកម្ពុជា។ ដំឡូងមីមានចំណែកចន្លោះពី៣ ទៅ៤ភាគរយនៃផលិតផលសរុបក្នុងស្រុក។ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ថវិកាប្រហែល៣០០លានដុល្លារអាម៉េរិក ត្រូវបានវិនិយោគដើម្បីដាំដំឡូងមីលើផ្ទៃដីទំហំធំជាង៦០០ ០០០ហិកតា។ ខណៈដែលការនាំចេញភាគច្រើនជាមើមដំឡូងមីស្រស់ និងចំណិតដំឡូងមីក្រៀម មានតម្លៃប្រហែល ៧២៨លានដុល្លារអាម៉េរិក។ ប្រជាជននៅជនបទច្រើនជាង៩០ ០០០(ប្រាំបួនម៉ឺន) គ្រួសាររស់នៅក្នុងខេត្តចំនួន ១៣ កំពុងប្រកបរបរដាំដុះដំឡូងមីនិងពលករជាច្រើនកំពុងបម្រើការក្នុងវិស័យនេះ ក្នុងដំណាក់កាលផ្សេងៗ ដូចជា ដាំដុះ ប្រមូលផល កែច្នៃ និងនាំចេញ។ កន្លែងប្រមូលទិញផលិតផលដំឡូងមីមានចំនួន ៥៥០កន្លែង ភាគច្រើនស្ថិតក្នុងខេត្តចំនួនប្រាំ ដូចជា ខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តប៉ៃលិន ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងខេត្តត្បូងឃ្មុំ។
– ការកកើតឡើងនៃផលិតកម្មដំឡូងមីនៅកម្ពុជា : ការកើនឡើងតម្រូវការចំណិតដំឡូងមីក្រៀមសម្រាប់ចម្រាញ់អេតាណុលនិងម្សៅរបស់ប្រទេសចិន បានបង្កើតប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មដ៏សកម្មមួយរវាងអាស៊ីបូព៌ានិងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ក្នុងប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មនេះអាចកំណត់បានថា ប្រទេសចិនជាអ្នកបញ្ជាទិញធំជាងគេនៅក្នុងពិភពលោក ហើយប្រទេសថៃ និងវៀតណាមជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ដ៏ធំបំផុតសម្រាប់ទីផ្សារអន្តរជាតិ ខណៈពេលដែលកម្ពុជាដើរតួនាទីជាអ្នកដាំដុះដំឡូងមី។ ប្រទេសជិតខាងយើងមិនអាចពង្រឹកផ្ទៃដីដាំដុះដំឡូងមីរបស់ខ្លួន បានដោយសារផ្ទៃដីដាំដុះដំណាំកសិកម្មរបស់ពួកគេ ត្រូវបានកំណត់និងបែងចែកច្បាស់លាស់។
– រចនាសម្ព័ន្ធខ្សែច្រវាក់តម្លៃដំឡូងមីក្នុងតំបន់ : ទីផ្សារដំឡូងមីនៅអាស៊ីបានបង្កើតខ្សែសង្វាក់តម្លៃតំបន់មួយដែលប្រទេសកម្ពុជាជាអ្នកដាំដុះ ប្រមូលផល និងកែច្នៃបឋម ខណៈពេលដែលប្រទេសជិតខាងដែលគ្រប់គ្រងទីផ្សារ និងមានឧត្តមភាពប្រកួតប្រជែងផ្នែកពាណិជ្ជកម្មដើរតួនាទីជាអ្នកកែច្នៃ នាំចេញ និងចរចាតម្លៃ។
ដំឡូងមី គឺជាដាំណាំកសិ-ពាណិជ្ជកម្មសម្រាប់ការនាំចេញ និងមិនមែនជាអាហារមូលដ្ឋានសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាឡើយ ប៉ុន្តែវាជាអាហារដ៏សំខាន់មួយរបស់ប្រជាជនឥណ្ឌូនេស៊ី ឥណ្ឌា អាហ្វ្រិក និងអាម៉េរិកឡាទីនមួយចំនួនធំ។ ការនាំចេញដោយផ្ទាល់ពីកម្ពុជាទៅប្រទេសចិន មានទំហំតូចដែលមានតម្លៃត្រឹមតែ ១៥.៥លានដុល្លារម៉េរិក ឬ៨១ ៤៩៧តោនសម្រាប់ចំណិតដំឡូងមីក្រៀម និង១០.៥លានដុល្លារអាម៉េរិក ឬ៣០ ៩៣៧តោនសម្រាប់ម្សៅមីនៅឆ្នាំ២០១៦។ រហូតមកទល់ពេលនេះ បរិមាណនៃការនាំចេញដោយផ្ទាល់ពីកម្ពុជាមិនទាន់មានការកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះទេ។
– និន្នាការទីផ្សារដំឡូងមី : ដំឡូងមីត្រូវបានគេដាំដុះក្នុងប្រទេសច្រើនជាង៩០នៅទ្វីបអាហ្វ្រិក អាម៉េរិកឡាទីន និងអាស៊ី។ វាគឺជាដំណាំសំខាន់បំផុតបន្ទាប់ពីស្រូវ ពោត និងស្រូវសាលី និងជាស្បៀងអាហាររបស់មនុស្ស ៧៧០លាននាក់។ ផលិតផលកម្មដំឡូងមីពិភពលោកបានកើនឡើងដ២.៥ភាគរយ រវាងឆ្នាំ២០០៩-២០១៦ ដែលបរិមាណផលផលិតបានឈានដល់ ២៨០លានតោនក្នុងឆ្នាំ២០១៦។
ការផ្លាស់ប្ដូរគោលនយោបាយកសិកម្មរបស់ប្រទេសចិនក៏ផ្តល់ផលប៉ះពាល់ដល់តម្លៃដំឡូងមី។ ការដកចេញនូវការឧបត្ថម្ភធនលើផលិតកម្មពោត និងការបញ្ចេញស្ដុកពោតនៅក្នុងប្រទេសចិន ក្នុងរដូវដាំដុះនិងប្រមូលផលឆ្នាំ២០១៦/២០១៧ បណ្ដាលឱ្យថ្លៃពោតធ្លាក់ចុះពី ៣៦០ ទៅ២០០ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងមួយតោន។ កត្តាទាំងនេះបានជំរុញឱ្យថ្លៃដំឡូមីនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតទាប គឺ១៦០ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងមួយតោនសម្រាប់ចំណិតដំឡូងមីក្រៀម និង៣២០ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងមួយតោនសម្រាប់ម្សៅដំឡូងមី។ ក្រោយការធ្លាក់ចុះតម្លៃដ៏គំហុកនេះ តម្លៃដំឡូងមីបានកើនឡើងវិញពីកម្រិតទាបនៅឆ្នាំ២០១៦-២០១៧ ដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតគឺ ២៤០ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងមួយតោនសម្រាប់ចំណិតដំឡូងមីក្រៀម និង៥៥០ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងមួយតោនសម្រាប់ម្សៅដំឡូងមីនៅឆ្នាំ២០១៧-២០១៨។ ថ្លៃខ្ពស់នេះមិនធ្លាប់មានពីមុនមកចាប់តាំងពីមានការរាតចៃម្សៅ(mealybug) ក្នុងឆ្នាំ២០១០ នៅប្រទេសជិតខាង។
ការផលិតម្សៅដំឡូងមីមានបរិមាណ ៦លានតោន ជាមួយនឹងកំណើន ២,២ភាគរយ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ២០១៦ តាមការចុះបញ្ជីអត្រាកំណើនប្រចាំឆ្នាំសរុប (Compound Annual Growth Rate CAGR) ហើយវាមានចំណែក ៨ភាគរយនៃបរិមាណម្សៅសរុបរបស់ពិភពលោក ដែលផលិតចេញពីកសិផលផ្សេងទៀត។ តម្រូវការម្សៅដំឡូងមីពិភពលោកត្រូវបានគេរំពឹងថា នឹងកើនឡើងក្នុងកម្រិត CAGR ១.៩ភាគរយ ចន្លោះឆ្នាំ២០១៧ និងឆ្នាំ២០២២ ដែលបរិមាណរបស់វានឹងកើនដល់ ៧.៤លានតោននៅឆ្នាំ២០២២។
ដោយសារលក្ខណៈពិសេសនេះហើយ បានជាធ្វើឱ្យផលិតផលដែលកែច្នៃពីដំឡូងមី មានទីផ្សារពិសេសដែលផលិតផលកែច្នៃចេញពីពោត ស្រូវសាលី អង្ករ និងដំឡូងមីបារាំងមិនអាចជំនួសបាន។ ទោះបីជាមានអ្នកទិញមានឆន្ទៈផ្តល់តម្លៃខ្ពស់សម្រាប់ផលិតផលកែច្នៃពីដំឡូងមី (ជាពិសេសម្សៅដំឡូងមីសរីរាង្គ) ក៏ដោយទីផ្សារទាំងនេះមានការប្រកួតប្រជែងខ្លាំង ហើយការបង្កើតប្រព័ន្ធអនុលោមផលិតផលដំឡូងមី នឹងស្ដង់ដាសរីរាង្គនិងការទទួលបានផ្លាកសញ្ញាបញ្ជាក់គុណភាព ត្រូវការដើមទុនវិនិយោគដំបូងច្រើននិងពេលវេលាយូរ សម្រាប់ការរៀបចំប្រព័ន្ធការងារនិងកសាងសមត្ថភាពដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដែលនេះជាកត្តាប្រឈមសម្រាប់សហគមន៍ និង/ឬ សហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យម។ សម្រាប់តែម្សៅដំឡូងមីសរីរាង្គតែមួយមុខគត់ តម្រូវការរបស់វាកើនឡើង ១០០០ដង ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំដែលចាប់ពី ៦០តោននៅឆ្នាំ២០០៧ ដល់ ៦០ ០០០តោននៅឆ្នាំ២០១៧។
ការដាំដុះនិងពាណិជ្ជកម្មដំឡូងមីត្រូវបានប្រមើលឃើញថា នឹងមានភាពអំណាយផលល្អសម្រាប់ភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍នាពេលអនាគត ព្រោះទិន្នផលរបស់វាអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយពោតនិងដំណាំជំនួសផ្សេងទៀតសម្រាប់ការកែច្នៃម្សៅ អេតាណុល និងផលិតផលផ្សេងៗ។
ជាចក្ខុវិស័យ គោលនយោបាយជាតិដំឡូងមី មានចក្ខុវិស័យកសាងមូលដ្ឋានផលិតកម្មដំឡូងមី ប្រកបដោយនិរន្តរភាព សម្រាប់ការកែច្នៃប្រកបដោយគុណភាព ដើម្បីប្រកួតប្រជែងនៅលើទីផ្សារ។
ក្នុងគោលបំណង និងគោលដៅ គោលនយោបាយជាតិនេះ មានគោលបំណងធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាក្លាយជាទីតាំងផលិត ផលកែច្នៃ និងជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ផលិតផលដំឡូងមីមួយ ប្រកបដោយនិរន្តរភាព សម្រាប់ទីផ្សារក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។
ដើម្បីសម្រេចនូវគោលបំណងខាងលើ គោលនយោបាយជាតិនេះ បានកំណត់គោលដៅចំនួន៣៖
– ផ្លាស់ប្តូរពីផលិតកម្មដំឡូងមីបែបប្រពៃណី ឬគ្រួសារ ឱ្យទៅជាផលិតកម្មដំឡូងមីបែបពាណិជ្ជកម្ម និងការអនុវត្តតាមគោលការណ៍បច្ចេកទេស ដែលកសិករអាចទទួលបានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ ការប្រើប្រាស់ដីប្រកបដោយចីរភាព និងកសិកម្មវៃឆ្លាតដែលធន់នឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
– គាំទ្រដល់អ្នកកែច្នៃផលិតផលដំឡូងមីឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ ដើម្បីកែច្នៃផលិតផលដំឡូងមី ដែលមានតម្លៃបន្ថែមសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារ ក៏ដូចជាទាក់ទាញវិនិយោគបន្ថែមក្នុងវិស័យដំឡូងមី។
– ការលើកកម្ពស់ភាពប្រកួតប្រជែងពាណិជ្ជកម្ម តាមរយៈការជ្រៀតចូល និងចាប់យកចំណែកទីផ្សារ កែលម្អកិច្ចសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម កាត់បន្ថយចំណាយដែលមិនចាំបាច់ និងសម្របសម្រួលជាមួយអន្តរវិស័យដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងការនាំចេញ។
លោកអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល បានលើកឡើងថា គោលនយោបាយជាតិដំឡូងមី ២០២០-២០២៥នេះ ធ្វើឱ្យផលិតផលដំឡូងមីកម្ពុជា នឹងក្លាយជាដំណាំយុទ្ធសាស្ត្រមួយ ដែលផ្តល់ប្រាក់ចំណូលច្រើនដល់កសិករ និងជាមូលដ្ឋាននៃការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មកែច្នៃនៅកម្ពុជា។ កម្ពុជាពិតជាអាចបោះជំហានទៅរកការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចជាតិដោយយកផលិតផលដំឡូងមី ជួយជំរុញកំណើន និងចែករំលែកផលប្រយោជន៍នៃកំណើននេះដល់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់៕ កូឡាប
